پدیده تغییر قطبهای مغناطیسی زمین یا رویداد لاشامپ
کره زمین مثل یک آهنربا است، هسته زمین از نیکل و آهن تشکیل شده و مانند یک آهنربای بسیار بزرگ عمل میکند و قطبهای شمال و جنوب دارد، قطب جنوب مغناطیسی زمین جایی نزدیک به قطب شمال جغرافیایی واقع شده و به همین ترتیب قطب شمال مغناطیسی زمین هم در نزدیکی قطب جنوب واقع شده است و اساس کار قطبنماهای روی زمین هم به همین ترتیب است. این آهنربای بزرگ ناشی از جریان الکتریکی بزرگ اطراف هسته زمین ایجاد شده است و به وسیله آن این میدان مغناطیسی ایجاد شده است. آهن و نیکل مذاب موجود در هسته بیرونی زمین حرکت همرفتی دارند و به تبع این حرکت جریان الکتریکی ایجاد میشود که زمینه ایجاد این میدان مغناطیسی بزرگ است، به این فرآبند حرکت دیناموی زمین میگویند.
اندازهگیریها نشان میدهد که محور میدان مغناطیسی زمین سالی حدود ۱۰ کیلومتر جابهجایی دارد، این اندازهگیریها توسط بررسی سنگهای آتشفشانی و جریان لاوای آتشفشانها صورت میگیرد، دادهها نشان میدهد که جهت میدان مغناطیسی زمین در حال تغییر بوده و گاهی اوقات برعکس میشود، اما این فرآیند هرگز به صورت لحظهای و آنی اتفاق نمیفتاد، دانشمندان معتقدند که حدود ۴۲ هزار سال پیش این فرآیند در یک بازه زمانی طولانی مدت ۲۵۰ ساله اتفاق افتاده و طی آن در ایجاد اثر یخبندان، از بین رفتن گونه انسانی نئاندرتالها و برخی پستانداران عظیمالجثه موثر بوده است. میدان مغناطیسی زمین مانند سپر دفاعی زمین در برابر پرتوهای خطرناک خورشیدی و کیهانی لحاظ میشود و چنین رویدادی میتواند زمین را از این بابت تحت تاثیر قرار دهد، همچنین در صورت شدت یافتن تغییرات میدان مغناطیسی زمین، سیستمهای ماهوارهای و مخابراتی و شبکه برق زمین دچار اختلالاتی خواهد شد، اما لازم به ذکر است این تغییرات به صورت ناگهانی اتفاق نخواهد افتاد و با علم امروز بشر تا حد مطلوبی قابل پیشبینی است.
محمدرضا شفیعزاده در باشگاه فیزیک مرکز علوم و ستارهشناسی تهران به بررسی عوارض تغییر قطبهای میدان مغناطیسی زمین و شایعات پیرامون آن خواهد پرداخت.